اولین پرواز

اولين پرواز اين هواپيما به تاريخ 18 دسامبر 1981 انجام شد، هرچند سه هفته قبل،ماهواره ی جاسوسي ايالات متحده، تصاويری از اين هواپيما تهيه كرده بود و مقامات نظامي آمريكا ابتدا بر روي آن،نام RAM-P را نهادند و سپس BlackJack (شلاق چرمی) ناميده شد،هرچند به علت پاره‏اي مشكلات و كمبود اعتبار براي توليد نهايي،پروژه ساخت اين بمب‏افكن چند سالي متوقف شد.

تولید انبوه
به سال 1981، دفتر طراحي توپالف (OKB Tupolev) دو فروند نمونه ی (روي زمين) اولين آزمون پروازي با هواپيمای سريال 70 به تاريخ 19 دسامبر 1981 انجام شد.در طول انجام آزمونهاي پروازي، يك فروند از هواپيماها ساقط شد.پس از كمي توقف، به زودي آزمونها آغاز شدند. توليد سري (انبوه) اين هواپيماي بمب‏افكن، به طور رسمي به سال 1984 در كارخانهء كازان (پس از در اختيار گرفتن نقشه‏هاي طراحي) آغاز شد.در ابتدا برنامه‏‎اي براي توليد 100 فروند هواپيما درنظر گرفته شده بود، اما تا سال 1992 كه توليد آنها متوقف گشت، تنها 36 فروند بمب‏افكن توليد گشته بود.
هواپيماي Tu-160 عمدتن به وسيله ی مشخصاتي نظير دم هواپيما (مجموعه ی سكان عمودي و افقي) كه بالاتر از بدنه قرار گرفته است و بالهاي متغير كه از زاويهء 20 الي 65 درجه باز مي‏شوند، شناسايي مي‏‎شود. اين بالهاي متغير، نقش اساسي را در ايجاد قابليت پرواز فراصوت فراهم مي‏آورند، بدين معنی كه براي برخاستن از باند،بالها كاملن باز مي‎‏شوند تا طول دويدن روي باند كوتاه شود و برای پرواز فراصوت،بالها بسته مي‏شوند تا برا كم شده و هواپيما بتواند مدت طولانی با سرعت فراصوت پرواز نمايد.
4 موتور بسيار پرقدرت توربوفن از نوع NK-32 اين غول را به پرواز درمي‏آورند اين موتورها به وسيلهء دفتر طراحي كوزنتسف (OKB Kuznetsov) به سال 1977 طراحي و ساخته شدند.اين موتورها، به صورت دوتايی در زير قسمت ثابت بالها نصب شده‏اند،دارای ورودی هوای مربع شكل و خروجي‏هايی هستند كه تا انتهاي لبه‏هاي د امتداد يافته‏اند. 

مشخصات موتور
پیشرانه Kuznetsov NK-32 که به طور خاص برای بمب افکن استراتژیک مافوق صوت Tupolev Tu-160 طراحی و ساخته شده از نوع توربوفن با دو کمپرسور (سه محور) و یک مجموعه فن نیز در ابتدای موتور بعلاوه یک ردیف توربین متناظر با آن در انتهای موتور و قابلیت سرد کردن گاز های خروجی با ترکیب کردن گاز های داغ خروجی موتور با هوای سرد را دارا میباشد این پیشرانه جزو بزرگترین و قوی ترین ها در نوع خود است و قابل مقایسه با General Electric GE90 ویژگی ها به شرح زیر است :
حداکثر توان : 245 کیلو نیوتون 55000 پاوند
توان متوسط : 137 کیلو نیوتون 31000 پاوند
OPR (به معنی نسبت کلی فشار درتوربین که این ویژگی به موتور اجازه میدهد از نازل بزرگتری استفاده کند و نسبت فشار بالاتر یعنی بهره وری بالاتر که البته مزایا ومعایبی در پی دارد) : 28.4
طول : 20 فوت (6 متر)
قطر: 4.79 فوت (1.46 متر)
وزن :7500 پاوند (3400 کیلوگرم)
مجموعا 4 موتور با توان : 980 کیلو نیوتون 220000 پاوند

به هنگام طراحي، به نكاتي جهت كاهش اثر وجود اين هواپيما (پنهان‏كاري)، توجه بسياري شد. اين اقدامات شامل كاهش اثرات مادون قرمز (Infrared) ايجاد شده توسط حرارت موتورها و اثر ايجاد شده بدنهء هواپيما روي رادار بود. آزمايش اين اقدامات (قابليت مخفي‏سازي)، براي اولين بار به سال 1980 بر روي يک بمب‏افكن Tu-95 انجام شد. در طرح هواپيماي Tu-160 براي كاهش اثر ايجاد شده روي رادار، كمپرسور موتورها، تك مرحله‏اي طراحي شدند و از مواد مخصوص جاذب امواج رادار استفاده گشت.
اين نكته نيز جالب توجه است كه طرح بمب‏افكن B-1B (همتاي آمريكايي Tu-160) براي افزايش خصلت پنهان‏كاري از رادار (Stealth) مجددن مورد بازنگري و تغييرات گسترده قرار گرفت و شكل ورودی هوای موتورهايش تغيير پيدا كرد،در حالي كه طرح و شكل موتورهاي Tu-160 از ابتدا قابل اعتماد بود.طراحی مجدد شكل موتورهاي B-1B منجر به قابليت دست يافتن اين بمب‏افكن از سرعت گذرصوت به سرعت فراصوت مي‏گرديد(پيش از آن،مدل اوليه ی B-1 نتواسته بود از سرعت 0.99 ماخ فراتر رود)درحالي كه بمب‏افكن Tu-160در همان مدل اوليه، به راحتي توانست به سرعت 2.07 ماخ دست پيدا كند.

ورود به خدمت
به تاريخ مي 1987، اولين بمب‏افكن، رسمن وارد خدمت در نيروي هوايي اتحاد شوروي شد. تا پايان سال 1991، تعداد 19 فروند Tu-160 در گردان 184 نيروي هوايي شوروي در اوكراين در خدمت بودند؛ در آن سال و پس از فروپاشي اتحاد شوروي، اوكراين، اين هواپيماها را جز‌ء دارايي خود اعلام كرد و از پس دادن آنها به روسيه خودداري نمود.به سال 1992 گردان 121 نيروي هوايي روسيه، مستقر در فرودگاه B.G. Engels)) به بمب‏افكن‏هاي Tu-160 مجهز شد. سپس بمب‏افكن‏ها، جهت حمل موشكهاي دوربرد، مورد آزمايش قرار گرفتند. بر اساس گزارشات رسيده، به تاريخ 2 جولاي 1999، كارخانهء هواپيماسازي قربانف – كازان، دستوري از وزير دفاع روسيه مبني بر تكميل طرح توليد بمب‏افكن استراتژيك Tu-160 دريافت كرد. بنابراين، مدير كل اين كارخانه - Nail Hairullin – قراردادي به مبلغ 45 ميليون روبل را جهت آغاز توليد اين بمب‏افكن امضاء کرد.

 
طراحی بدنه
بدنه اين بمب‏افكن يک ويژگي ممتاز دارد، (آن هم) اين است که با افزايش سرعت هواپيما، با جمع شدن بالها و رسيدن به زاويهء 65 درجه، کل پيکربندي هواپيما به صورت يکپارچه به نظر مي‏رسد. بدنهء هواپيما بر اساس ستونهاي تيتانيومي ساخته شده است که اين سنونها به کل بدنه جوشکاري شده‏اند و تمام اجزاء بدنه به واسطهء ستونهاي تيتانيومي،‌ مقاوم گشته است.همانطور که پيشتر گفته شد،‌ بالهاي متغير از 20 تا 65 درجه جمع مي‏شوند. اين قابليت،‌ امکان خوبي براي پرواز فراصوت يا زيرصوت مي‏دهد. سکان افقي و عمودي نيز يکپارچه است و تمامن متحرک .اين هواپيما از کنترل الکترونيکي سطوح متحرک هواپيما يعني سيستم Fly By Wire استفاده مي‏کند که براي به حرکت درآوردن فلپها و شهپرهاي اين غول پرنده، استفاده از اين سيستم، اجتناب ناپذير است.
در اين هواپيما از سه مجموعه چرخ کوتاه براي فرود استفاده مي‏شود. چرخ انتهايي در هرکدام از اين سه مجموعه، کارکرد ترمز را نيز دارد. ضمن اينکه براي ترمز، از يک چتر مخصوص نيز استفاده مي‏شود.

کابین خلبان
خدمه‌ اين هواپيما شامل يک خلبان، يک کمک خلبان، يک ناوبر و يک اپراتور است.
هر چهار خدمه،‌ مجهز به صندلي‏هاي پرتاب شونده از نوع صفر – صفر هستند. اين صندلي‏ها،‌ امکان پرش ايمن را در حداکثر ارتفاع و حداکثر سرعت و حتا در حال پارک و ايست کامل، فراهم مي‏آورند. (صندلي‏هاي پرتب شوندهء صفر – صفر يعني قابليت پرتاب در سرعت و ارتفاع صفر)
در کابين اين هواپيما، تمام اطلاعات ارسالي از بيرون (نظير سرعت، ارتفاع، زاويهء حمله و...) به طور معمول به وسيلهء نمايشگرهاي عقربه‏اي يا چراغ‏هاي اخطار نشان داده مي‏شود.
طبق معمول توليدات روسي که داراي ضعف مفرط در زمينهء آلات دقيق الکترونيکي هستند، از نمايشگرهاي تلويزيونی،خبری نيست.ضمنن از نمايشگر سربالا (HUD) نيز استفاده نشده است.
در اين هواپيما، به جای دسته‏ های کنترل چرخی شکل يا چهار تکه که معمولن در هواپيماهای ترابری بزرگ يا بمب‏ افكن‏ ها استفاده مي‏شود، همانند جنگنده‏ هاي سبک، از کنترل استيک (ميله شکل) استفاده شده است.

امکانات رفاهی خدمه
يک قسمت برای استراحت در نظر گرفته شده است كه شامل دستشويی، مكانی برای خواب و يک سيستم حرارتی جهت گرم كردن غذا می‏ باشد.

 
تسلیحات
در اين هواپيما امکان استفاده از تسليحات گوناگوني وجود دارد: انواع بمب های هسته‏ ای، تسليحات معمول (بمبها و موشک های غيرهسته ‏ای) و موشک های کروز دوربرد؛ نظير SRAM و ALCM ،که در دو محفظهء مخصوص تسليحات،بارگذاری مي‏شوند.
موشک های دوربرد استراتژيک کروز از نوع Kh-55MS که در ناتو به نام AS-15 Kent شناخته مي‏شوند.

موشک Kh-55MS
موشک دوربرد Kh-55MS يا ALCM به موتور توربوفن مجهز است و بيشتر به يک جنگنده ی سبک شباهت دارد تا يک موشک.اين موشک بردی حدود 3000 کيلومتری دارد و سرجنگی آن، مجهز به يک کلاهک هسته‏ ای به قدرت 200 کيلوتن مي‏باشد
در محفظه‏ های حمل جنگ افزار، مي‏توان به تعداد 24 فروند از موشکهای Kh-15P را نصب کرد. اين موشکها،‌در ناتو با کد AS-16 Kickback يا SRAM شناخته مي‏شوند.اين موشکها نيز معمولن دارای کلاهک هسته ‏ای هستند،‌هر چند که مي‏توانند به جای آن،از کلاهک معمول 250کيلو گرمی استفاده کنند.
در مجموع، تا ميزان 40 تن تسليحات،‌ مي‏توان بر اين غول روسيی، بارگذاری کرد.

 
اویونیک
در اين هواپيما به طور وسيعي از کامپيوتر استفاده شده است و سيستم‏های آويونيک،شامل دستگاه نشانروی،ناوبری‏،سيستم کنترل پرواز،به همراه يک رادار کنترل آتش و رادار ناوبر، سيستم ضدعمل الکترونيک و هدايت خودکار هواپيما مي‏باشد.

 
مجموعهء پيچيدهء ناوبري و سيستم هدف‏ياب به نام (RID)
اين سيستم توسط يک رادار بسيار قدرتمند،اهداف مورد نظر خود را روی زمين يا دريا در فواصل بسيار دور،شناسايی مي‏كند.
سيستم خودكار دنبال كردن عوارض زمين (كوهها يا تپه‏ ها) برای مخفی ماندن از رادار دشمن
اخلال‏گر الكترونيكی - راديويی فعال و غيرفعال بسيار پرقدرت
نوع آلات دقيق كابين: الكترومكانيكی (عقربه ‏ای)